Voor de Volkskrant schreef ik een opinie artikel over waarom voetbalclubs van naam moeten veranderen (Volkskrant 17 oktober 2022).
Opinie: Oké boys, er voetballen ook meiden dus verander die masculiene clubnaam
Mannelijkheid domineert in de naam van menig voetbalclub. Goed te begrijpen vanuit de geschiedenis, maar de tijden zijn inmiddels drastisch veranderd. Laat dat dan ook zien.
Opvallend veel voetbalclubs hebben het woord ‘man’ of het (vast ooit) hippere ‘boys’ in hun naam. In de regio waar ik woon heb je de Rijnsburgse Boys, Quick Boys en Alphense Boys en de club waar ik actief ben, heet: ASC. Niks mis mee, op het eerste gezicht, ware het niet dat dit een afkorting betreft van Ajax Sportman Combinatie.
Op de website van de club en op tal van andere plaatsen prijken, naar de slogan van de club, de woorden ‘historie’, ‘plezier’ en‘prestatie’. ASC bestaat sinds 1892, 130 jaar. In het verenigingsgebouw is een heus museum ingericht en er lopen mannen rond die je kunt zien als de belichaming van die rijke geschiedenis. In het verleden waren meisjes en vrouwen hier niet welkom, althans, niet op het voetbalveld. Inmiddels is dit gelukkig anders: er is een meisjes- en vrouwentak die volop bloeit. Sinds kort is de nieuwe Commissaris Voetbal van de club een vrouw, een kleine revolutie.
Vervangen
De laatste tijd opper ik af en toe om de term ‘Sportman’ in de Sportman Combinatie eenvoudig te vervangen door ‘Sport’ (het woord Combinatie slaat op een eerdere fusie). Geen woord aan gelogen, het dekt de lading evenzeer. Waarom niet? Maar dan begint het geargumenteer: sommigen openen hun bezwaar met verwijzing naar de ‘doorgeslagen wokecultuur’. Dan ben ik kansloos. Anderen zeggen: wat maakt de naam uit? Als man zou hij er geen moeite mee hebben als de club ‘Ajax Sportvrouw Combinatie’ heette.
Oké, zeg ik dan, laten we dat er dan van maken. Maar nee, wordt er gesputterd, dat zou natuurlijk nergens op slaan, de club bestaat toch nog altijd voornamelijk uit mannen. Dus ja. Ander argument: we kunnen de geschiedenis niet ontkennen, alsof de VOC nooit heeft bestaan, en de Gouden Koets ziet er nu eenmaal zo uit. Enzovoorts. (Let wel: het zijn allemaal mannen die dit zeggen. De paar vrouwen aan wie ik het voorstel deed, zeiden zonder uitzondering: Ja! Laten we dat doen!)
Norm
Wat ik die mannen nooit uitgelegd krijg, als ik al de kans krijg voordat zij hun visie uiteen beginnen te zetten, is dat meisjes in een andere wereld leven dan jongens. Een wereld waarin zij er niet vanzelf bijhoren, vaker niet dan wel de norm zijn, een wereld die niet vanzelfsprekend veilig is, zoals meisjes vanaf een jaar of 12 meestal op straat beginnen op te merken. De meisjes aan wie ik training geef bij ASC zijn tussen 8 en 11 jaar oud. Hopelijk hebben ze nog niet deze ervaringen en hun onbevangenheid nog niet verloren. Wat zij al wel ervaren is dat de prestaties van mannen nog altijd hoger worden gewaardeerd dan die van vrouwen. Dat de man de norm is.
Neem de taal. Wanneer gesproken wordt over een arts, terwijl onduidelijk is of deze arts mannelijk of vrouwelijk is, wordt deze arts aangeduid als hij. Mijn eigen dochter heeft een moeder die rechter in hoger beroep is, een vak waarvoor geen andere officiële benaming bestaat dan raadsheer. Wanneer zij mij vraagt waarom dit zo is, zeg ik dat dit een beetje ouderwets is. ‘Raadsheren kunnen tegenwoordig net zo goed een vrouw zijn.’
‘Waarom veranderen ze het woord dan niet?’ Ja, waarom niet?
Gunst
Tot 1972 mochten vrouwen en meisjes niet voetballen van de KNVB. Het zou ongepast zijn, schadelijk misschien zelfs, voor de voortplantingsorganen. Inmiddels zijn we vijftig jaar verder. Bij talloze voetbalclubs in Nederland lopen meisjes rond bij een club die nog altijd Huppelzeflupse Boys heet. Ze ‘mogen’ meedoen, maar horen er nog altijd niet helemaal bij. De clubnaam wekt de indruk dat hier een gunst wordt verleend: meisjes mogen bij ons gewoon voetballen hoor! Een halve eeuw geleden was dat misschien vooruitstrevend, maar jongens toch…