8 tips voor het schrijven van een roman

1. Bepaal je woordaantal en stel een deadline

Een roman telt meestal tussen de 50.000 en 100.000 woorden. In hoeveel tijd jij een roman kunt schrijven, hangt natuurlijk van allerlei factoren af. Hoeveel tijd kun jij vrijmaken voor het schrijven? Ben je een snelle schrijver, vliegen de woorden op de pagina, of pers jij er met moeite een enkele zin uit?

Denk aan een gemiddelde schrijfdag voor jou: hoeveel woorden schrijf je? Als je een gemiddelde aan kunt houden van 1.000 woorden per dag, dan heb je na vijftig dagen een eerste versie van 50.000 woorden. Als jouw streefgetal 500 woorden is, dan doe je er dubbel zo lang over. Het maakt niet uit welk aantal je kiest, als je maar voor jezelf een realistische inschatting maakt. Een te groot woordaantal leidt al snel tot teleurstelling en misschien besluit je er wel helemaal mee te stoppen. 

Wanneer je je woordaantal hebt bepaald, kun je eenvoudig een deadline bepalen. Hierbij is nog van belang te bedenken hoeveel (delen van) dagen per week je aan schrijven gaat besteden. Schrijf je alleen op werkdagen, of juist alleen in het weekend? Ook hier geldt: wees realistisch. 

Maar: als je je deadline eenmaal hebt bepaald, probeer deze dan ook daadwerkelijk te halen. Dit betekent dat je ook schrijft wanneer je geen zin hebt, geen inspiratie – of wat voor reden dan ook, waarom je normaal gesproken zou besluiten een schrijfdag over te slaan.

2. Wees voorbereid 

Er zijn schrijvers die gewoon gaan zitten, zonder plan of idee, en gaan schrijven. Hun muze lijkt zomaar op afroep beschikbaar. Voor de meesten geldt dit echter helaas niet.

Vooral wanneer je nog niet zo lang schrijft, kan deze werkwijze ertoe leiden dat je vastloopt, of dat gebeurtenissen in het verhaal (bijvoorbeeld in chronologie) niet kloppen.

Door een synopsis te maken, een excel sheet, een handgeschreven A4-tje, of wat voor jou ook maar werkt, heb je altijd iets om op terug te grijpen als je het even niet meer weet. Je kunt dit zo gedetailleerd doen als je zelf wilt. Sommige schrijvers noteren voor zichzelf alleen de grote lijnen. Dit werkt prettig voor de meer intuïtieve schrijvers, die menen dat het verhaal de ruimte moet krijgen om al schrijvende als vanzelf uit de pen te vloeien. 

Anderen schrijven tot in de kleinste details uit wat er per hoofdstuk moet gebeuren. Dit werkt goed voor de meer planmatige schrijvers, of wanneer het bijvoorbeeld een verhaal betreft met een ingewikkeld plot. Experimenteer en ontdek wat voor jou het beste werkt.

3. Gebruik de juiste hulpmiddelen

Ook voor de juiste hulpmiddelen geldt: experimenteer. Misschien schrijf je graag een eerste versie met pen en papier. En zo ja, welke pen schrijft fijn, welk formaat papier gebruik je het liefst? Doe hier onderzoek naar, het is onderdeel van de schrijfpret, maar: verlies je niet in eindeloze middagen in winkels met schrijfwaren! 

Misschien wil je liever gelijk aan de slag op de computer. Welk programma werkt prettig voor het schrijven van een roman? Microsoft Word wordt veel gebruikt en de meeste mensen beheersen dit programma voldoende. Bij het schrijven van een roman kan een nadeel van een programma als dit zijn, dat je het overzicht verliest. Dit geldt vooral wanneer je tot de conclusie komt dat er enkele hoofdstukken moeten worden omgegooid. Een programma dat hier handig voor is, is Scrivener.

4. Ken je personages

Welhaast een wetmatigheid: Hoe beter je je personages kent, hoe makkelijker het is om geloofwaardig over hen te schrijven. Probeer je personages dus zo goed te leren kennen als je je vrienden kent. Stel jezelf vragen over je karakters. Niet alles wat je over hen ontdekt hoeft in het verhaal terecht te komen. Sterker nog: het is beter van niet. Wanneer een schrijver wat hij weet over een personage allemaal kwijt wil in het verhaal, komt dit al gauw geforceerd over op de lezer.

Wanneer je als schrijver je personages goed kent, weet je hoe zij zullen reageren op de gebeurtenissen in het verhaal. Net zoals je van een goede vriend of een familielid dat dicht bij je staat vrij goed kunt voorspellen wat ze zullen doen in een bepaalde situatie. Gooi vervolgens je personages wat hindernissen voor de voeten en de roman ontstaat als vanzelf.

5. Reserveer tijd om te schrijven

Een veelgehoorde ‘klacht’ van schrijvers is dat ze niet voldoende tijd hebben om te schrijven. Of dat ze meer tijd zouden willen vrijmaken, maar ja: hoe dan? 

Simpel. Net als voor alle andere dingen die je doen moet, zul je tijd moeten reserveren. En je zult die tijd moeten verdedigingen, tegenover je partner, eventuele kinderen en vooral ook tegenover jezelf. Dus: blok die tijd in je agenda en laat je er niet vanaf brengen om te schrijven.

En denk niet: als ik geen hele dag vrij kan maken, of minimaal een dagdeel, dan maar helemaal niet. Begin klein. Vrijwel iedereen kan wel dertig minuten per dag vinden (of, als dat echt niet lukt: tien minuten). Het betekent misschien dat je ’s avonds geen televisie kunt kijken, maar dat is dan maar even zo. Je hebt een doel. 

En je zult zien, die dertig minuten gaan zich als vanzelf uitbreiden. De reden: je hebt schrijven belangrijk genoeg gemaakt om regelmatig tijd voor vrij te maken.

Wat ook belangrijk is om te bedenken: er is nooit een perfect moment om te schrijven. Wacht daar dus ook niet op. Schrijf! 

6. Blijf schrijven

Als je deadline eenmaal staat en je hebt je dagelijkse woordaantal bepaald, schrijftijd in je agenda geblokkeerd: schrijf. En blijf schrijven.

Wanneer je een eerste versie schrijft, kan het heel ontmoedigend werken om telkens terug te lezen wat je geschreven hebt. Het kan ertoe leiden dat wat je leest je helemaal niet bevalt, omdat het niet hoogstaand genoeg is. Of dat je gaat zitten muggenziften over de vraag of die ene komma daar wel of niet goed staat. Wees gerust: na een eerste versie volgen er nog meer dan voldoende schrijfrondes waarin jijzelf en ook anderen je tekst zullen lezen en verbeteringen zullen voorstellen. Bovendien, de kans bestaat dat die ene komma die jij zo precies op de juiste plek hebt gezet, in een zin, alinea, of misschien op een hele pagina staat die je uiteindelijke roman helemaal niet haalt. Zonde van de tijd dus.

Het motto voor een eerste versie: write it first, fix it later.

7. Neem pauze van het schrijven

Schrijven is een creatief proces. Op een stoel zitten en naar een beeldscherm staren is niet altijd de beste manier om het creatieve bloed te laten stromen. Neem af en toe pauze van het ‘echte’ schrijven. Ga wandelen, sporten, doe iets waar je blij van wordt. Vertrouw erop dat het proces in je hersenen voortgaat, terwijl jij iets anders doet.

Onthoud: ook een wandeling maken met de hond of tekenen in een schetsboek is schrijven. Als je vervolgens maar zorgt dat het allemaal ook echt nog op het papier terecht komt.

8. Neem je schrijven serieus

Zeker wanneer je net begint, je hebt nog niets gepubliceerd, kan het soms moeilijk zijn om ronduit tegen mensen te zeggen dat je schrijver worden wilt. Sterker nog: je bent al een schrijver!

Wanneer je bovendien een gezin hebt, een baan of andere verplichtingen, kan het lastig zijn om tijd op te eisen om te schrijven. Want terwijl jij op je kamertje zit te pielen achter je pc, rent je partner bijvoorbeeld achter jullie peuter aan. Dat vindt hij of zij vast wel eventjes goed, maar hoelang en hoe vaak? 

Om deze en nog vele andere redenen is het van essentieel belang jezelf serieus te nemen in je schrijven. Het is misschien wel de enige manier om daadwerkelijk een roman te voltooien. Denk aan dit citaat van Elizabeth Gilbert: Hoe kun je van anderen verwachten dat ze je serieus nemen, als je dat zelf niet doet?