De voor- en nadelen van een schrijfplan

Wat is een schrijfplan?

In een schrijfplan bepaal je, voordat je begint met schrijven, de hoofdlijnen van het verhaal. Je kunt dit in grote lijnen doen, of hoofdstuk voor hoofdstuk. Je kunt zelfs op het niveau van individuele scènes een planning maken.

Het schrijfplan kun je zelf maken, bijvoorbeeld door te schrijven op een whiteboard of door briefjes te maken per hoofdstuk en deze op de juiste volgorde op een prikbord of op de muur te hangen. Het voordeel van de laatste methode is dat je heel makkelijk hoofdstukken (of scènes) kunt verplaatsen, door simpelweg de briefjes in een andere volgorde te hangen. 

Je kunt ook je computer gebruiken. In een Word-bestand kun je simpelweg ieder hoofdstuk een kopje geven en eronder, heel kort, beschrijven wat er in het hoofdstuk moet gebeuren. Ook zijn er speciale programma’s die hiervoor handig zijn, zoals bijvoorbeeld Scrivener.

De voordelen van een schrijfplan

Voor sommige genres lijkt een plan bijna onmisbaar. In de woorden van thrillerauteur John Grisham: ‘Als je suspense schrijft, moet je weten waar je naartoe werkt, omdat je zo nu en dan subtiele hints aan de lezer moet geven.’ John Grisham zweert om deze reden bij het maken van een schrijfplan.

Een ander voordeel van het maken van een schrijfplan, is dat dit het makkelijker maakt om met hoofdstukken te schuiven. Wanneer je schrijfplan zelfs op het niveau van scènes is uitgeschreven, kun je ook hiermee eenvoudig schuiven.

Ook voor momenten dat je geen inspiratie hebt, kan een schrijfplan heel handig zijn. Als je precies weet wat je te doen staat, is inspiratie immers eigenlijk niet eens nodig. Het denkwerk heb je al gedaan bij het maken van het plan, het enige dat je nu hoeft te doen is de scène die je bedacht had uitschrijven.

En als je helemaal vastloopt, ergens halverwege het verhaal, kun je gewoon alvast beginnen aan het laatste hoofdstuk. Wat er moet gebeuren en hoe het verhaal eindigt, heb je tenslotte al van tevoren bedacht.

De nadelen van een schrijfplan 

Er zijn ook schrijvers die beweren dat het maken van een schrijfplan alle lol uit het schrijven haalt. Je ontneemt jezelf de mogelijkheid verrast te worden door waar je pen of je toetsenbord je tijdens het schrijven als vanzelf naartoe leidt. En het is waar: een schrijfplan haalt iets van de spontaniteit uit het schrijfproces. Om deze reden kun je er ook voor kiezen om je schrijfplan te beperken tot de hoofdlijnen.  

Ook kan het voorkomen dat tijdens het schrijven sommige verhaallijnen anders uitpakken dan je had gepland, misschien omdat het plan dat je had bedacht toch niet aansluit op de ontwikkelingen of de karakters van de personages, of omdat je al schrijvende tot nieuwe ideeën bent gekomen. Een schrijfplan kan dan als een belemmering voelen en het lastiger maken om toe te geven dat het anders moet.

Maar bedenk wel, een schrijfplan is heel iets anders dan de tien geboden: het is niet in steen gebeiteld. Je kunt er altijd voor kiezen om je schrijfplan om te gooien.  

Of smijt alles uit het raam en laat je alsnog leiden door je inspiratie!